Osteoporoza – czy sama suplementacja wystarczy?

• 08 mar, 2018
• OdKamil
• 0 Komentarze
• 2
• Pacjent

Proces osteoporozy

Nie bez przyczyny osteoporoza nazywana jest „cichym złodziejem kości”. Postępuje ona powoli, nie ujawniając się, aż do złamania. Cały proces przebiega bezobjawowo, a bóle spowodowane zanikiem masy kostnej pacjenci często mylą z przeciążeniami bądź bólami o podłożu reumatycznym. Dlatego  też ciągłe, łagodne lub silne bóle pleców mogą być problemem, gdy nie zanotowaliśmy obrażeń czy upadków.

70% kości stanowią składniki nieorganiczne z czego 95% to hydroksyapatyty (dodatkowo fosforan wapnia występuje jedynie u młodych osób). W pozostałych 30% znajdują się związki organiczne takie jak: kolagen 95%, białka niekolagenowe oraz proteoglikany  – 3%, natomiast komórki kostne to jedynie 2%. Jak w całym organizmie tak i w kościach zachodzą procesy rozpadu starych komórek i zastępowaniu ich nowymi. W młodych kościach proces ten nastawiony jest na wzrost i bogatą mineralizacje kości stąd przeważa wytwarzanie się nowych komórek (odpowiedzialne są z to osteoblasty). Wraz z wiekiem proces zaczyna się wyrównywać w procesie resorpcji. Osteoklasty odpowiedzialne są za destrukcje masy kostnej (regulowane przez hormon zwany kalcytoniną), a ich procesy przeważają w przebiegu osteoporozy. (Osoba po 75roku życia nie ma 1/3 masy kości w porównaniu z osobą ok. 35r.ż., gdzie człowiek ma jej najwięcej. Nie daje to jednak zaburzeń zdrowotnych).

Suplementacja

W telewizji oraz w sieci wrze od reklam suplementów na osteoporozę. Jednak koncernom farmaceutycznym zależy jedynie na sprzedaży własnego produktu, a reklamując go w taki sposób jaki robią to w tych czasach często wprowadzają pacjenta w błąd. Osoby widzące te reklamy mogą wywnioskować iż zażywanie suplementów zapobiegnie skutkom osteoporozy lub ja „wyleczy”. Musimy sobie zadać tutaj dwa pytania:

Czy te suplementy działają? 

Odpowiadając od razu na pytanie można powiedzieć, że mogą działać. Badane są „wapń i witamina D”, a nie konkretny suplement (suplementy mogą różnić się pod względem dawki). Wiele wyników badań naukowych wskazują na pozytywne działanie zażywania witaminy D oraz wapnia. Przeprowadzono kilka badań randomizowanych, w których odnotowano niewielki wpływ zażywania tychże składników. Natomiast w kilku badaniach obserwacyjnych zauważono dodatnią korelacje między stężeniem witaminy D a gęstością kości w obrębie szyjki kości udowej (najgroźniejsze złamanie)(Sydney 2014) . W randomizowanych badaniach kontrolnych zawartych w raporcie (Cranney 2007) stwierdzono, że istnieją dowody na niewielki wzrost gęstości mineralnej kości w obrębie kręgosłupa oraz stawu biodrowego przy połączeniu witaminy D3 (<800 IU / dzień) i suplementacji wapnia (500mg / dzień).

Co się dzieje lub może się wydarzyć po zażywaniu takich suplementów?

Drugie z pytań dotyczy skutków suplementacji witaminą D oraz wapniem. Można sugerować się tym, że skoro witamina D oraz wapń działa to skutki będą jedynie pozytywne. Nic bardziej mylnego… po zażywaniu wapnia oraz witaminy D kość staje się twarda lecz krucha. Dopiero po dołączeniu aktywności fizycznej prawdopodobieństwo złamania osteoporotycznego spada, ponieważ bodźcowanie ze strony układu ruchu pozwala się zaadoptować kości do przeciążeń (Nordström 2011). Musimy również pamiętać, że tak naprawdę wszystko spożywane w nadmiernych ilościach może być dla organizmu „trucizną”. Dla przykładu nadmiar spożywania wapnia dostarczanych przez suplementy może prowadzić do dysfunkcji układu moczowego, zaparć lub łagodnej biegunki. Musimy tutaj więc zachować rozwagę i zdrowy rozsądek. Osobiście zalecałbym dietę bogatą w wapń i witaminę D (nie należy spożywać odtłuszczonych produktów mlecznych, ponieważ tracą one również witaminę D) , które możemy przyswoić z produktów, które mamy na codzień w naszej lodówce. Kilka z przykładów będziecie mogli zobaczyć na infografice poniżej. Oczywiście są to wartości jedynie poglądowe i nie zastąpią wizyty u dietetyka. Pamiętajmy więc o tym, aby dieta była zbilansowana. Dopiero przy nietolerancji tychże produktów lub braku możliwości przyswojenia ich z pożywienia powinniśmy sięgnąć po suplementy.

Złamania osteoporotyczne / Leczenie

Złamania osteoporotyczne

Są jednym z największych zagrożeń dla zdrowia i jakości życia osób starszych. Do najpoważniejszych złamań należy złamanie w obrębie kości biodrowej (ok. 10% pacjentów z tym złamaniem umiera w ciągu 1 roku,  a ok. 30% doświadcza znacznego pogorszenia jakości życia). WHO oceniło osteoporozę jako jedno z najpoważniejszych problemów zdrowotnych wśród chorób niezakaźnych. Dlatego tak ważnym jest, aby prowadzić skuteczną profilaktykę oraz promować odpowiednią diagnostykę do wczesnego wykrywania i leczenia osteoporozy.

Zapobieganie złamaniom jest głównym celem leczenia pacjentów z osteoporozą. Kilka terapii związanych z aktywnością fizyczną zmniejsza ryzyko upadków i ich konsekwencje. Osoby starsze ze złamaniami trzonów kręgów, żeber, biodra czy kości przedramienia powinny być oceniane pod kątem osteoporozy i poddani odpowiedniej terapii. Regularne ćwiczenia zwiększają odporność oraz przyczyniają się do rozwoju wysokiej masy kostnej, co skutkuje zmniejszeniem ryzyka złamania.

Aktywność fizyczna

W przeglądzie (Nordström 2011) przedstawione były dowody z badań na skuteczność aktywności fizycznej na wzrost mineralizacji i masy kości. Badania wykazały wyższą masę kostną u dzieci i nastolatków, które były podatne na obciążenia oraz uprawiających sport w porównaniu do tych, które nie  wykazywały aktywności fizycznej. Stwierdzono u nich również wyższą zawartość minerałów w kości. Inne obserwacje wykazały dodatnią korelację wpływu aktywności fizycznej na masę kostną. W związku z tym można śmiało stwierdzić, że aktywność fizyczna ma istotne znaczenie dla mineralizacji kości.

Aktywność fizyczna u kobiet ma pozytywny efekt na procesy osteogeniczne. Aż trzy randomizowane badania (Englund 2005, Korpelainen 2006, Karinkanta 2009) wykazały poprawę gęstości i struktury kości oraz siły mięśniowej,  a pozytywne efekty utrzymywały się częściowo jeszcze przez rok od zaprzestania nadzorowanych ćwiczeń. Reszta badań nie była zbyt dokładna (pacjenci nie ćwiczyli regularnie / różne rodzaje aktywności / ograniczony obszar ćwiczeń), aby stwierdzić jakakolwiek poprawę. Badania obserwacyjne na temat wpływu aktywności fizycznej i ryzyka złamań wykazały, iż aktywność fizyczna ma związek ze zmniejszeniem ryzyka złamań (szczególnie w biodrach) zarówno u mężczyzn jak i u kobiet ( Kujala 2000, Greg 1998, Cummings 1995, Paganinii-Hill 1991). Ćwiczenia mogą być bezpiecznym i skutecznym sposobem zapobiegania utracie masy kostnej u kobiet po menopauzie.

Czynniki ryzyka upadku ze złamaniem to m.in.: zaawansowany wiek, słaba równowaga, słaby wzrok oraz słaba siła mięśni. Dla przykładu trening Tai Chi (Wolf 1996) daje największy efekt w zapobieganiu upadkom, gdzie  zaobserwowano 47% mniej upadków w porównaniu z grupą kontrolną.

Rola aktywności fizycznej u dorosłych jest kluczowym czynnikiem utrzymania prawidłowej gęstości mineralnej kości, a co więcej zmniejszeniem ryzyka złamania. Trening oporowy czy ćwiczenia wytrzymałościowe mogą przynieść najwięcej korzyści oraz zmniejszać ból. (Liu-Ambrose 2005) Mam nadzieje, że w przyszłości pojawi się więcej randomizowanych badań z tego zakresu.

Inne metody leczenia to farmakoterapia: bisfosfoniany, denosumab, stront, PTH, SERM.

Profilaktyka

• Regularna aktywność fizyczna np. ćwiczenia wytrzymałościowe, oporowe czy nordic walking (prawidłowy – dużo osób nie potrafi uprawiać tego sportu)
• Dieta bogata w witaminę D oraz wapń, a w przypadku braku możliwości zażywania produktów bogatych w wit. D oraz wapń – suplementacja
• Utrzymywanie prawidłowego BMI
• Zaprzestanie palenia oraz picia alkoholu

 .

Podsumowanie

Jak możemy zauważyć suplementy diety to nie wszystko, liczy się również regularna aktywność fizyczna. Osteoporoza dotyczy co raz to większej liczby osób, a trend na suplementacje jako „wyleczenie się” z osteoporozy rośnie. Im wcześniej wprowadzimy zmiany w życie tym zachowamy większą gęstość kości i uchronimy się przed groźnymi złamaniami. Nie dajmy się oszukać i nie lekceważmy osteoporozy. Jeśli artykuł wydał Ci się być ciekawy udostępnij go w mediach społecznościowych. Cierpisz na osteoporozę? Masz jakieś pytana? Zachęcam do pozostawienia komenatarza 🙂

Źródła:

Podziel się artykułem ze znajomymi!