Model PICO – Jak zadać trafne pytanie kliniczne? 7 prostych kroków
Świat nauki opiera się na pytaniach i odpowiedziach. Aby uzyskać konkretne wyniki musimy zadać właściwe i trafne pytanie kliniczne. Ale jak poprawnie formułować właściwe pytania? Z pomocą przychodzi nam Scott Richardson który w 1995r wraz ze swoimi współpracownikami wprowadził model PICO.
Czym jest model PICO?
Model ten pomaga podzielić pytanie kliniczne na słowa kluczowe w celu wyszukiwania informacji. PICO jest akronimem od słów:
P (population) – Pacjent lub problem.
Pomoże nam odpowiedzieć na pytania: kim jest pacjent? Jakie są najważniejsze cechy pacjenta? Jaki jest główny problem lub choroba?
I (intervetion) – Interwencja.
Jaka jest główna rozważana interwencja? (grupa badana)
C (comparison/control intervention) – Porównanie.
Do czego chcemy porównać Naszą interwencje. (grupa kontrolna)
O (outcome) – Wynik.
Jaki jest punkt końcowy badania? Co chciałbym zbadać?
Często spotykana jest również rozszerzona wersja PICO(s):
s (study design) – rodzaj badania
Jaki typ badania mnie interesuje?
Przykładowa strategia wyszukiwania:
Krok 1. Sformułuj swoje pytanie
Właściwie sformułowane pytanie kliniczne zawęża nasze wyniki do minimum. Przykład:
Czy u osób z rwą kulszową manipulacja powoduje polepszenie stanu zdrowia w porównaniu do trakcji?
ang. In people with sciatica, does manipulation causes recovery compared to traction?
Krok 2. Wypisz słowa kluczowe używając klucza PICO
In people with sciatica, does manipulation causes recovery compared to traction?
P: sciatica I: manipulation C: traction O: recovery
Krok 3. Wybierz bazy danych z których będziesz korzystać
Dobra i sprawdzona baza danych to podstawa, a do wyboru mamy szereg różnych. Problem pojawia się dopiero wtedy, gdy korzystamy z różnych baz i nie jesteśmy w stanie krytycznie ocenić jakości artykułu. Dlatego szukanie odpowiedzi w wyszukiwarce Google wydaje się nie być dobrym pomysłem ze względu na mnogość wyszukań i brak możliwości wyizolowania wartościowych treści. Dobre jakościowo artykuły i renomowane czasopisma są indeksowane przede wszystkim w:
– PubMed / PubMedCentral (absolutny standard, bezsprzecznie indeksuje najwięcej artykułów medycznych)
– EBSCohost (oparty na różnych bazach danych (m.in. MEDLINE) dla studentów ze względu na duża ilość pełnych wersji arykułu – dostęp od uczelni)
– PEDro (ocenione artykuły pod względem metodologicznym, im wyższy wynik tym lepsze jakościowo badanie / artykuły jedynie związane z fizjoterapią)
– Cochrane (możemy tam znaleźć najlepsze przeglądy systematyczne)
O bazach danych pisałem więcej w swoim poprzednim artykule: 5 kroków do lepszego zrozumienia badań naukowych (punkt 1)
Krok 4. Wprowadź dane według klucza PICO
Kolejnym krokiem jest wybranie opcji szukanie zaawansowane (ang. advenced search) i wpisanie danych według klucza PICO. Należy pamietać, aby zachować schemat wyszukiwań dla konkretnej bazy danych. Konkretniej, chodzi o łączenie fraz czyli: AND (oraz), OR (albo) jak i NOT (nie). Dla naszego przykładu wprowadzimy dane w PubMed.
sciatica AND manipulation AND traction AND recovery
W bazie PEDro dla ułatwienia, niektóre słowa kluczowe możemy wprowadzić za pomocą tabel z polem wyboru.
Krok 5. Zaznacz ograniczenia dla swojego wyszukiwania
Zastosowanie ograniczeń do wyszukiwania pozwoli Ci skoncentrować się na najbardziej trafnych i odpowiednich treściach, dzięki czemu nie tracisz czasu na przeczesywanie treści, które mogą być nieprzydatne. Wiele baz danych w opcji zaawansowanej posiada filtrowanie. W tej części przede wszystkim musisz zaznaczyć wszystkie limity dla szukanej publikacji. Takimi limitami może być:
Język publikacji
Jest to ważne z punktu widzenia zrozumienia badania. Nie chcesz chyba, aby wpadły do wyszukiwania publikacje w języku chińskim czy szwedzkim? Nie musze już wspominać, że językiem nauki jest język angielski? To właśnie w tym języku znajdziemy najlepsze badania.
Data publikacji
Najaktualniejsza literatura to klucz do sukcesu. Przykład:
Według badań z XIXw. (na których analizie opierano się przez ok. 50lat) szpinak wydaje się bogaty w żelazo i zawiera go, aż 35,9mg na 100g produktu, podczas gdy aktualne badania pokazują, że jest to ok. 3mg na 100g (różnica ta spowodowana była błędami metodologicznymi).
Przykład ten dobitnie pokazuje, że każde badanie jest obarczone błędem. Dzięki temu, że pojawia się coraz to więcej badań, jesteśmy w stanie zweryfikować poprzednie stwierdzenia naukowców. Polecam zaznaczyć zakres maksymalnie do 15 lat wstecz (chyba, że badanie odnosi się do historycznych danych bądź rzeczy które nie zmieniają się w czasie np. anatomia)
Wiek badanych
Niektóre bazy danych np. Pubmed oferują również zaznaczenie wieku badanych. Chcąc uzyskać informację na temat wpływu metody X na osoby w wieku podeszłym, nie możesz przecież czytać o wpływie tejże metody na dzieci w wieku przedszkolnym . Dlatego jeśli jest dostępny taki filtr warto z niego skorzystać.
Krok 6. Zaznacz typ publikacji
Z pewnością, do doskonałego wyszukiwania poprzez model PICO potrzebne jest określenie poziomu dowodów. W poszukiwaniu najlepszych dostępnych dowodów istnieje hierarchia dotycząca poziomu i siły dowodów. Przeglądając artykuły z czasopism, wybierz te, które są oparte na dowodach najwyższego poziomu, takich jak metaanalizy, przegląd systematyczny lub losowa próba (RCTs). Więcej o tym pisałem we wspomnianym wcześniej artykule: 5 kroków do lepszego zrozumienia badań naukowych (punkt 2)
Krok 7. Przegląd wyszukiwań
Kiedy już otrzymamy wyniki, pozostaje nam nic innego jak przejrzeć Nasze badania. Wybierz te artykuły, które są odpowiednie dla Twojego pytania PICO. Ważnym jest, aby artykuł był w pełnej wersji. Dlaczego? Ponieważ pełne wersje artykułów dają Nam całkowity wgląd w metodologię. Jeśli nie czujemy się mocni w metodologii, drogą na skróty jest korzystanie z bazy PEDro. Ponownie odsyłam do poprzedniego artykułu (punkt 3,4 oraz 5)
Model PICO – podsumowanie
Stosowanie wytycznych opartych na dowodach naukowych we własnej praktyce leczniczej nie jest łatwym zadaniem. Polega przede wszystkim na integracji wiedzy klinicznej, celu i sytuacji pacjenta oraz najlepszych dowodów naukowych. Dla wielu osób poszukiwanie wysokiej jakości badań jest przytłaczające, ale dzięki wykorzystaniu formatu PICO (odpowiednie pytanie kliniczne) proces wyszukiwania jest znacznie uproszczony. W rezultacie daje to możliwość dostarczenia najlepszych dostępnych dowodów naukowych na poparcie decyzji klinicznych oraz testowania alternatywnych metod leczenia.
Źródła:
- Alejandro R. Jadad, Murray W. Enkin – „Randomized Controlled Trials Questions, Answers, and Musings, Second Edition” BMJ Books (2007)
- Eriksen, Mette Brandt, and Tove Faber Frandsen “The Impact of Patient, Intervention, Comparison, Outcome (Pico) as a Search Strategy Tool on Literature Search Quality: A Systematic Review.” Journal of the Medical Library Association. (2018)
- Methley, Abigail M., et al. „PICO, PICOS and SPIDER: a comparison study of specificity and sensitivity in three search tools for qualitative systematic reviews.” BMC health services research (2014)
- Olivo, Susan Armijo, et al. „Scales to assess the quality of randomized controlled trials: a systematic review.” Physical therapy (2008)
- Richardson, W. S., Wilson, M. C., Nishikawa, J., & Hayward, R. S. A. „The well-built clinical question: A key to evidence-based decisions.” ACP Journal Club (1995).
